Numizmaty przedstawiające znane osoby cieszą się sporą popularnością. Są chętnie wybierane zarówno do kolekcji prywatnych, jak i na prezent czy w celach inwestycyjnych. Jednym z wielkich Polaków, których postać wielokrotnie pojawiała się na monetach, jest Józef Piłsudski. Oblicze marszałka zostało na nich wybite po raz pierwszy jeszcze za jego życia, na polskich monetach obiegowych. Na produktach kolekcjonerskich wizerunek Piłsudskiego pojawił się kilkadziesiąt lat po jego śmierci, a dokładniej: w 1988 roku. Od tego czasu został kilkukrotnie uhonorowany w numizmatyce. Poznaj najpiękniejsze monety z Piłsudskim!

Pierwsza moneta z Józefem Piłsudskim – z 1922 roku

100 marek polskich z 1922 roku to pierwsza i dziś niezwykle rzadka moneta z Piłsudskim. Na awersie został wybity sam nominał w towarzystwie rocznika, orła i wieńca, ale bez nazwy waluty. Z kolei rewers przedstawia profil marszałka oraz napis „Rzeczpospolita Polska”. Ten pierwszy został zaprojektowany w dwóch wersjach, jednak historia wystąpienia różnych awersów nie jest znana. Wiadomo natomiast, że różnice dotyczą przede wszystkim wyglądu wizerunku orła, a także wieńca.

Podejrzewa się, że brak wskazania waluty miał związek z planowaną zmianą jej nazwy; w tamtym okresie trwał wybór nowej. Ciekawostką jest fakt, że wśród „kandydatów”, poza wygranym złotym, występował „piast” oraz „lech”.

Omawiane pierwsze monety z Piłsudskim zostały wybite w Głównym Urzędzie Probierniczym w Warszawie, gdzie przywracano do działania dawną mennicę warszawską. Wytworzono je w niewielkim nakładzie na 6 różnych metalach; łącznie pojawiło się zaledwie ok. 228 sztuk (wartości szacunkowe wskazane w Katalogu monet II Rzeczypospolitej 1919-1939):

• Z brązu – 100 sztuk,
• z miedzi – 60 sztuk,
• ze srebra – 50 sztuk,
• z mosiądzu – 10 sztuk,
• z cyny – 4 sztuki,
• ze złota – 4 sztuki, z czego jedna wyjątkowo unikatowa, ze wklęsłym napisem PRÓBA.

W związku z niewielkim nakładem, numizmaty z tej serii osiągają dziś wysoką wartość – najtańsze oryginalne sztuki wybite na krążkach z brązu warte są nawet powyżej 10 tysięcy złotych, oczywiście zależnie od stanu zachowania. Najrzadsze, złote monety (wybite prawdopodobnie nieco później, na zlecenie dyrektora Markowskiego) są najbardziej kosztowne. W 2019 roku jeden z egzemplarzy (niezwykle dobrze zachowany), wspomniany unikat ze wklęsłym napisem PRÓBA, został wylicytowany na Wielkiej Aukcji Jubileuszowej Niemczyk w 2019 roku za ponad 200 tysięcy zł (cena startowa: 100 tysięcy zł).

Przedwojenne monety obiegowe z Piłsudskim – lata 1934-1939

Kolejne obiegowe monety z Piłsudskim zostały wybite w srebrze przez Mennicę Państwową w Warszawie, już po przyjęciu nowej nazwy waluty – czyli złotego. W 1934 roku, a dokładniej w dniu 67. urodzin marszałka, rozpoczęto wytwarzanie trzech nominałów: 2 zł, 5 zł i 10 zł. Rewers przedstawia lewy profil Józefa Piłsudskiego, natomiast awers – wizerunek ukoronowanego orła białego, rocznik, nominał wraz z nazwą waluty oraz napis „Rzeczpospolita Polska”. 

Co więcej, w 1934 roku, na 20-lecie wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej Legionów, wybito monety okolicznościowe z Józefem Piłsudskim. Są to 5- oraz 10-złotówki, których rewers jest taki sam, co w przypadku ówczesnych monet obiegowych, z kolei awers przedstawia orła strzeleckiego.

Nie każdy z nominałów będzie pochodził ze wszystkich lat w przedziale 1934-1939. W przypadku 2-złotówek oraz 5-złotówek miały miejsce przerwy w emisji, co przełożyło się na niewielki nakład tych monet. Informacje te prezentuje poniższa tabela: 

Rzadkie monety polskich spółdzielni wojskowych z Piłsudskim

Wizerunek Józefa Piłsudskiego został również uwieczniony na monetach wojskowych w okresie międzywojennym (w latach 1925-1939). Spółdzielnie wojskowe działały wówczas zgodnie z rozkazem nr 202 Ministerstwa Spraw Wojskowych z 4 kwietnia 1922 roku, który wskazywał między innymi, że celem istnienia spółdzielni jest zaspakajanie potrzeb ich członków. Był on spełniany również poprzez wewnętrzny obrót towarami skupowanymi hurtowo lub wytwarzanymi przez spółdzielnie, w tym spożywczymi. By „handlowy” element ich funkcjonowania przebiegał jak najbardziej efektywnie, spółdzielnie wojskowe wprowadziły własny środek pieniężny nazywany dziś monetami wojskowymi.

We wspomnianym okresie międzywojennym polskie wojska wypuściły setki tysięcy monet. W zdecydowanej większości przedstawiały wyłącznie nominał oraz oznaczenie jednostki będącej producentem – charakteryzowały się wojskowym minimalizmem. Jednak 34 spośród wszystkich spółdzielni wybiły również bardziej ozdobne numizmaty honorujące polskich dowódców wojskowych. Jednymi z najrzadszych są monety z Józefem Piłsudskim wyemitowane przez zaledwie 3 spółdzielnie:

• 15 Batalion K.O.P. w Ludwikowie,
• Centralną Szkołę Strzelniczą w Toruniu
• oraz Garnizon Jabłonna-Legionowo.

Dokładna liczba i nominały wybitych przez nie monet z Piłsudskim nie są powszechnie znane. Wiadomo natomiast, że obecnie odkryto jest maksymalnie po 25 sztuk różnych nominałów, mogą zatem osiągać zawrotne wartości.

Monety z Piłsudskim na stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości

Następne monety z Piłsudskim to już różnego rodzaju emisje kolekcjonerskie. Pierwsza miała miejsce dopiero w 1988 roku – to ponad 1 milion numizmatów o nominale 50 tysięcy zł z okazji obchodów 70. rocznicy odzyskana przez Polskę niepodległości, wybitych w srebrze oraz niklu. Kolejne były srebrne i złote monety z 1990 roku (100 tysięcy zł, 200 tysięcy zł, 500 tysięcy zł i 1 milion zł).

Następna emisja miała miejsce dopiero w 2015 roku. Narodowy Bank Polski wypuścił wówczas dwa rodzaje monet z Piłsudskim w ramach serii „Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości” – srebrne 10-złotówki (nakład do 30 tysięcy sztuk) i złote 100-złotówki (nakład do 2500 sztuk). Te pierwsze charakteryzują się prostokątnym kształtem o owalnych krawędziach. Rewers 10-złotówek przedstawia polską flagę oraz wizerunek Józefa Piłsudskiego w czapce maciejówce i mundurze. Awers prezentuje natomiast orła białego na tle flagi Polski.

Z kolei złota moneta o nominale 100 zł z Piłsudskim z serii „Stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości” ma okrągły kształt. Na rewersie widoczny jest prawy profil marszałka, z kolei awers przedstawia orła białego, rocznik oraz nominał.

Ciekawym egzemplarzem jest również srebrna 5-dolarowa prostokątna moneta Mennicy Polskiej z Piłsudskim „100 lat Niepodległej” z 2018 roku. Ma niezwykle rzadki nakład – to zaledwie 500 sztuk. Monetę wyróżnia bardzo bogate wzornictwo patriotyczne. W centralnej części rewersu widoczny jest wizerunek marszałka na koniu, w którego tle uwieczniono tekst konstytucji marcowej. Z prawej strony widnieje buława, a z lewej – napis „100. rocznica odzyskania niepodległości”, wizerunek wojska oraz symbole takie jak Orzełek Legionowy, Order Wojenny Virtutti Militari i Order Orła Białego.

Z kolei awers po lewej stronie przedstawia wizerunek Królowej Elżbiety II, nominał, nazwę emitenta (NIUE ISLAND) oraz rok emisji. Z prawej widoczny jest Pałac Belwederski, mapa Polski po odzyskaniu niepodległości i orzeł II RP ze sztandaru Legionów Polskich na tle flagi polskiej.