Mennica w okresie rozbiorów Polski

Mennica Warszawska przed rozbiorami

Za oficjalny początek działalności Mennicy Warszawskiej uważa się dzień 10 lutego 1766 roku. Otwarcie Mennicy było efektem reformy systemu monetarnego. Przeprowadził ją ostatni król Polski – Stanisław August Poniatowski. W ten sposób zrealizował jedno ze swoich elekcyjnych zobowiązań, zawartych w pacta conventa. Od tego momentu złoty dzielił się na cztery grosze srebrne lub trzydzieści groszy miedzianych. Po 29 latach działalności, w wyniku III rozbioru Polski, który 24 października 1795 roku przeprowadziły Rosja, Prusy i Austria, Mennica Warszawska została zamknięta. To jednak nie był koniec jej działalności.
 

Księstwo Warszawskie – wznowienie działalności Mennicy

W roku 1807 z części ziem zaboru pruskiego utworzone zostało Księstwo Warszawskie, które stanowiło namiastkę wolnego państwa polskiego. Powstało na mocy traktatu z Tylży, który podpisany został 7 i 9 lipca 1807 roku przez Cesarstwo Francuskie, Imperium Rosyjskie i Królestwo Prus. Utworzenie Księstwa Warszawskiego możliwe było dzięki zwycięstwom wojsk Napoleona Bonaparte nad siłami IV koalicji antyfrancuskiej. Istotnym czynnikiem był również sukces powstania wielkopolskiego, które w roku 1806 wybuchło na terenie zaboru pruskiego. Władcą nowo utworzonego Księstwa Warszawskiego został Fryderyk August, król zależnego od Cesarstwa Francuskiego Królestwa Saksonii. I to na jego polecenie, w roku 1810, Mennica Warszawska wznowiła swoją działalność. Do roku 1815 na potrzeby Księstwa Warszawskiego wybijała złote, srebrne i miedziane monety.
 

Kongres wiedeński i Królestwo Polskie

We wrześniu 1814 roku rozpoczął się kongres wiedeński. Ta międzynarodowa konferencja została zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych, które powstały w Europie w wyniku rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich. W kongresie wzięło udział szesnaście państw, a prace nad ustaleniem nowego, politycznego ładu trwały do 9 czerwca 1815 roku. W trakcie obrad, w maju 1815 roku, zadecydowano, że Księstwo Warszawskie zostanie zlikwidowane, a jego terytorium zostanie podzielone na cztery części. Na terenie jednej z nich powstało zależne od Imperium Rosyjskiego Królestwo Polskie, połączone z Rosją unią personalną. Oznaczało to, że każdy kolejny car Rosji był jednocześnie królem Królestwa Polskiego. Do jego kompetencji należało m.in. kierowanie polityką zagraniczna, zwierzchnictwo nad siłami zbrojnym oraz wyznaczanie wyższych urzędników. Królestwo Polskie cieszyło się jednak pewną niezależnością. Do roku 1832 posiadało własny system szkolnictwa, konstytucję, Sejm, wojsko, a także – monetę. Za jej emisję odpowiedzialna była właśnie Mennica Warszawska. W roku 1824, na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Policji, Mennica otrzymała także monopol na wyrób pieczęci i stempli państwowych.

Działalność Mennicy podczas powstania listopadowego

W nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku rozpoczęło powstanie listopadowe, wymierzone przeciwko Imperium Rosyjskiemu. Jego główną przyczyną było nieprzestrzeganie przez carów Imperium Rosyjskiego postanowień Konstytucji Królestwa Polskiego. Po wybuchu zrywu Mennica Warszawska rozpoczęła wybijanie monety powstańczej. Pełniła również funkcję fabryki, w której produkowano uzbrojenie dla sił powstańczych. Powstanie zostało stłumione w październiku 1831 roku. Po jego upadku autonomia Królestwa Polskiego została w znacznym stopniu ograniczona. Mennica Warszawska, która do tej pory podlegała Bankowi Polskiemu, podporządkowana została Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu. 15 października 1832 roku, zgodnie z ukazem carskim, Mennica wprowadziła do obiegu dwujęzyczną monetę rosyjsko-polską o podwójnym nominale 15 kopiejek/1 złoty.

Upadek i likwidacja Mennicy Warszawskiej

W roku 1842 rozpoczął się proces upadku Mennicy Warszawskiej. Na mocy ukazu cesarskiego, wydanego w roku 1841, Mennica rozpoczęła bicie monety rosyjskiej o nominale 1 rubla. Stała się ona walutą, obowiązującą na ziemiach Królestwa Polskiego. Władza cesarska zamknęła Mennicę Warszawską 1 stycznia 1868 roku. Jej wyposażenie zostało wywiezione do Petersburga. W roku 1907 budynek przy ul. Bielańskiej, w którym do tej pory mieściła się Mennica, został rozebrany, a na jego miejscu powstać miał gmach Rosyjskiego Banku Państwa.